MENEMEN

İZMİR İLİ MENEMEN İLÇESİ

MENEMEN İLÇE TANITIM

menemen

 izmir menemen

menemen izmir

Menemen Adının Nereden Geldiği

Bu konuda kesin kanıt olmakla birlikte birtakım rivayetler ortaya atılmıştır.

1-) Pers Krallığı sırasında övünmeyi seven Pers Kralına bu şehri kimin aldığı sorulduğunda "men,men" diye yanıt verir. Farsça'da "men", "ben" zamirinin karşılığıdır. Bu deyiş sonradan Menemen olur.

2-) Bergama Kralı Eumen, şehre kendi adını vermiş, sonradan bu Menemen şekline dönüşmüştür.

3-) Bizans egemenliği sırasında "maino-menau" adının verildiği, bu deyişin zamanla değişerek bugünkü şeklini alarak Menemen olmuştur.

Menemen Tarihi

Menemen'in kuruluşunun milattan önceye dayanmakla birlikte kesin bir tarih saptanmış değildir. İlçenin M.Ö. 1000 yıllarında Eoliyenlerle İonyalıların hudutlarını oluşturan bugünkü Yahşelli Köyü civarında kurulduğu, M.Ö. 263-241 yılları arasında da Asarlık Köyü civarına nakledildiği söylenmektedir.

M.Ö. 78 yıllarında İonyalılar buraya gelip yerleşmişlerdir. 300 yıl kadar Lidyalılarda kalan Menemen, Sart Savaşında Lidya Kralı Krezüs'ün, Keyhüsrev'e yenilmesiyle (M.Ö. 503) İranlılara geçmiştir. 72 yıl İranlılarda kalan Menemen Makedonya Kralı Büyük İskender'in İran Hükümdarlarından 3. Dara'yı yenmesi ile tekrar eski Yunanlıların eline geçmiştir. (M.Ö.331) Menemen Büyük İskender'in ölümünden sonra Bergama Krallığına, daha sonra da Romalılara geçmiştir. (M.Ö. 191)

M.S. 395 yılında Roma İmparatorluğu ikiye bölününce, Menemen Doğu Roma İmparatorluğu'nda kalmıştır. M.S. 1084 yılında Selçukluların eline geçmiş, haçlı seferine rastlayan bu tarihlerde Menemen ve çevresi birkaç kez el değiştirmiş ve tahrip edilmiştir. Daha sonra Aydın Beyliği'ne bağlanan Menemen 1398 yılında Yıldırım Beyazıt tarafından Osmanlı ülkesine katılmıştır. 1402 yılında Yıldırım Beyazıt, Ankara Savaşında Timurlenk'e yenilince Timurlenk, Anadolu Beyliklerine bağımsızlıklarını geri vermiştir. 1425 yılında ll. Murat, Menemen'i kesin olarak Osmanlılara bağlamıştır.

1850 yılında eyalet merkezinin Aydın'dan İzmir'e nakledilmesi üzerine Menemen Manisa'dan ayrılarak İzmir'e bağlanmıştır.

479 yıl Osmanlı idaresinde kalan Menemen l7 Mayıs 1919 yılında Yunanlıların işgaline uğramıştır. Kaymakam Kemal Bey' i şehit eden Yunanlılar Menemen'de 3 yıl 3 ay 16 gün kalmışlardır. 9 Eylül 1922 de Fahrettin Paşa komutasındaki Türk Süvari Birliği Ordusu Menemen'i Yunanlılardan kurtarmıştır. 9 Eylül, Menemen'in Kurtuluş Günü olmuştur.

23 Aralık 1930 da Derviş Mehmet ve arkadaşları tarafından irticai ayaklanma olmuş, Asteğmen Kubilay ve Hasan - Şevki isimlerinde iki bekçi şehit edilmiştir.

Coğrafi Konum

İzmir İline bağlı olup, 35 km mesafededir. Menemen, 27,4 derece boylam ve 38,35 derece enlemdedir. Doğusu Manisa İli, batısı Foça İlçesi ve Ege Denizi, Kuzeyi Aliağa İlçesi, Güneyi Çiğli İlçesi ile çevrilidir. Deniz seviyesinden yüksekliği ortalama 20 m dir. YÜZÖLÇÜMÜ : 655 km2 (yaklaşık olarak) Not: Daha önce 665 km2 olan yüzölçümü Harmandalı Beldesinin 29 Mart 2009 Yerel Seçimlerinden sonra Çiğli İlçesine bağlanması ile yaklaşık olarak 10 km2 eksilmiştir.

Yüzey Şekilleri

Doğu ve Kuzeydoğuda Dumanlı Dağlar, Güney ve Güneydoğuda Yamanlar Dağı ile çevrilmiştir. Ancak eskiden tek parça olan hatla Gediz Nehrinin açtığı vadi ile birbirinden ayrılmıştır.Bu nehrin doldurduğu delta ve ova ziraata elverişli olup, deniz seviyesindeki yerlerde tuzlu bataklıklar bulunmaktadır. Ovanın batısında bulunan Taşlı Tepe, Değirmendere, Üçtepeler gibi yükseklikler alüvyal zemin üzerinde dik yamaçlarla birer ada gibi yükselmektedir.

Akarsu ve Gölleri

Menemen' den geçen Gediz Nehri, ilçenin hayat damarıdır. Bu nehrin oluşturduğu delta, Batı Anadolu'nun en büyük deltasıdır. Menemen Ovası, aşağı Gediz havzasında olup, doğuda Yamanlar Dağı, batıda Foça dağlık yöresiyle çevrelenmiştir.

İklimi

Menemen iklim etmenleri bakımından üniformdur. Akdeniz iklimi karakterini taşır, yazlar kurak ve sıcak, kışlar ılık ve yağışlıdır.Yıllık yağış ortalaması 616 mm, yıllık sıcaklık ortalaması 19 0C' dir. İklim özelliklerinden, ova topraklarının tümü derin yapıda ve genelde de orta-ağır bünyeli alüvyaldir. Menemen ovasını kat ederek Foça İlçesinin güneyinden denize dökülen Gediz Nehri üzerine kurulan Emiralem Regülatörü ve sulama şebekesi vasıtasıyla ova tamamen sulu tarım yapmaya elverişli saha haline gelmiştir. Yamanlar dağı üzerinde Karagöl Mevkiinde memba suyu niteliğinde birçok kaynak suyu bulunmaktadır.

Menemen Rehberi » Nüfus Durumu

Nüfusa ait bilgilere Aydın Salnamesinde rastlamaktayız. 1895 tarihli salnameye göre Menemen'de 14.214 Müslüman, 5424 Rum, 295 Bulgar ve 254 Ermeni yaşamaktadır. 1901 tarihinde yine salnameye göre merkez ilçe nüfusu 6652, toplam nüfus 22.901.'dir.

Halkın çoğunluğu yerli olup, Musabey, Çavuş, Maltepe ve Türkelli yerleşim alanlarına 1937 yılından Bulgaristan ve Yugoslavya'dan gelen vatandaşlar iskan olmuşlardır.

Özellikle doğu illerinden ilçemize iş bulma ve çalışma amacıyla göç etmiş ve yerleşmiş aile vardır. Bu ailelerin dışında mevsimlik olarak çevre illerden tarım alanında çalışmak üzere çok sayıda işçi gelmekte ve sezon sonu memleketine dönmektedirler. Bunlar nüfus sayısına dahil edilmemiştir.

İlçemizde son yıllarda Toplu Konut yapımı artışı vardır. Özellikle toplu konutlaşma Ulukent, Seyrek, Koyundere, Asarlık'ta yapılması nedeniyle nüfusta artış olmuştur.

2010 Yılı ( 01.01.2010-31.12.2010) İtibariyle

2007 Nüfus Sayımı (Tuik Kayıtları)Na Göre ;

MERKEZ İLÇE NÜFUSU

:

119.230

KÖYLERİN NÜFUSU

:

12.164

TOPLAM NÜFUS

:

131.394

29 Mart Yerel Seçimlerinden sonra Harmandalı (6.162 nüfuslu) Çiğli İlçesi'ne bağlanmıştır. Ayrıca Asarlık, Emiralem, Koyundere, Maltepe, Seyek, Türkelli Ulukent Beldelerii İlçe Merkez Belediyesine mahalle olarak bağlanmıştır.

12.11.2010 tarihi itibariyle Ulukent Ahmet efendi Mahallesi Çiğli'ye Bağlanmıştır.

İlçe nüfusunun % 91'i ilçe merkezi ve merkeze bağlı yerleşim yerlerinde ve % 9'u köylerde yaşamaktadır.

İDARİ DURUM

1 Merkez belediyesi, 8 belde belediyesi ile 27 köy bulunmakta iken 5216 Sayılı Yerel Yönetim Yasası gereğince, 23.07.2004 tarihinden itibaren; Ayvacık, Bağcılar, Belen, Buruncuk, Çaltı, Çavuş, Doğa, Günerli, Haykıran, Kesik, Musabey, Süzbeyli, Telekler, Tuzçullu, Yahşelli ve Yanık olmak üzere toplam 16 köy mahalle kapsamına girmiş, 11 köyün ise köy tüzel kişiliği devam ettirilmiştir..

Köyler toplu bir yerleşim dokusuna sahiptirler. Genellikle birbirine yakın mesafelerde kurulmuştur. Ancak; Büyükşehir Belediye Meclisi'nin 13.06.2005 tarihli oturumunda alınan karara göre; Belen, Haykıran, Yanık, Doğa Köyleri, daha sonra Çaltı, Telekler, Bağcılar, Ayvacık ve Yahşelli Köyleri tekrar Köy Tüzel Kişiliğine kavuşmuş ve köy sayısı 20'ye çıkmıştır.

Yine 29.03.2009 tarihinde yapılan Mahalli İdareler seçimlerinden sonra 7 Belde Belediye Başkanlıklarının (Asarlık ,Emiralem, Koyundere, Maltepe, Seyrek, Türkeli, Ulukent Belde Belediyeleri) tüzel kişilikleri kapanarak. İlçe belediyesine mahalle olarak bağlanmıştır.

Harmandalı Beldesi; 22 Mayıs 2008 gün ve 26824 mükerrer sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan "5747 Sayılı Büyükşehir Belediyesi sınırları içerisinde İlçe Kurulması ve Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması" hakkındaki yasaya istinaden;

İlçemize bağlı Harmandalı Beldesi 29.03.2009 tarihinde yapılan Mahalli İdareler Seçimlerinden sonra ilçemize olan idari bağlılığı sona ererek, Çiğli İlçesine bağlanmıştır.

SOSYAL DURUM

Konut: 1972 yılından sonra merkez ilçe hızlı bir kentleşme göstermektedir. Konutta olan darboğazın yarattığı yüksek kiranın etkisiyle boş arsalarda ilçe merkezinde konut gereksinimini karşılamak amacıyla Kazımpaşa Mahallesi Hıdırlık mevkiinde 1500 konutluk 8 adet konut yapı kooperatifi tarafından konutlar üretilmiş, sahiplerine teslim edilmiştir.

Ayrıca son yıllarda Ulukent, Koyundere, Asarlık ve Seyrek'te çok fazla sayıda toplu konut alanları inşa edilmiştir.

Menemen’de Çömlekçilik

Menemen ilçesinde çömlekçilik oldukça gelişmiştir. Burada artık yedinci tür tezgâhta kullanılan insan gücünün yerini, elektrik motorunun aldığı görülmektedir. Menemen'de 8 büyük atöyle bulunmakta, pek çok yörenin tersine burada yeni kuşaktan da bu sanatı öğrenenler çıkmaktadır.

Yapılan işlerde küp, saksı, bardak, (küçük testi), testi gibi kullanma eşyalarının yanısıra turistik hediyelik eşyalara da yer verilmektedir. Pişirim için kullanılan fırınlarda henüz raf bulunmadığından bu tür eşyalar saksı ya da benzeri ürünlerin içine yerleştirilerek pişirilmektedir.

Menemenli ustalardan birisi, hiçbir sanat eğitimi görmemiş olmasına karşın yaptığı değişik, sırlı işlerle İzmir'de kişisel bir sergi açma gözük pekliğini gösterdiğinden bugün az sayıda da olsa ara sıra duvar panosu siparişleri almaktadır. Böylece Menemenlilerin çömlekçilikten seramikçiliğe geçiş evresinde olduklarını söyleyebiliriz.

Menemen'de kullanılan kil, sırlı ve sırsız ürünlerin bir pişirimde yapılmasına elverişlidir. Pişirim odun ateşiyle, ortalama 12 saat sürmekte, fırının içindeki redüklenmeyi artırabilmek için pişirimini sonuna doğru eski otomobil lastikleri de ateşleme yerine atılarak kullanılan sıra öteki çömlekçi sırlarında rastlanmayan bir görünüm kazandırılmaktadır

Panaztepe

Panaztepe, İzmir İli, Menemen İlçesinin 13 km batısında, Yeditepeler adıyla anılan tepeler topluluğunun kuzey ucundaki doğal bir tepenin üzerinde ve yamaçlarında bulunmaktadır. 1985 yılında kurtarma kazısı şeklinde başlayan ve bilimsel kazı statüsüne dönüşen çalışmalar Hacettepe Üniversitesi Arkeoloji Bölümü Öğretim Üyelerinden Prof.Dr. Armağan ERKANAL’ın başkanlığında yürütülmektedir. Günümüzde Gediz Nehri’nin taşıdığı alüvyonlarla dolmuş olan tepenin eteklerinde, kesintilerle de olsa M.Ö.3.bin yıldan Osmanlı Dönemi’ne kadar uzanan yerleşmeleri bulunmaktadır; Prof.Dr. Armağan ERKANAL, bu yerleşmeyle ilgili kanıtlar doğrultusunda Panaztepe’nin bir ada kenti ya da yarımada olarak yerleşim gördüğünü belirtmektedir. Panaztepe ada yerleşmesi konumu ile bir taraftan deniz, diğer taraftan da kara ticaretinin odaklaştığı bir yerdedir. Ünlü kral yolunun deniz bağlantısını oluşturan Gediz Vadisi ile birlikte ele alındığında da, stratejik bir noktada yer aldığı görülmektedir. Bir taraftan Orta Anadolu üzerindeki kara ticareti, diğer taraftan da deniz yolu ile Kıta Yunanistan, Ege Adaları, Girit, Rodos, Kıbrıs, Suriye-Filistin ve Mısır gibi ülkelerle ticaret bağlantıları kurulması sağlanmış; bu ilişkiler sonucunda sözkonusu bölgelerle yoğun bir sosyo-ekonomik ve kültürel etkileşimler gerçekleşmiştir.

Akropol kesiminde yürütülen çalışmalarda kuzey kesimde büyük bir yapı kompleksi saptanmıştır. Tepe üzerindeki konumu ve ele geçen kaliteli seramikten dolayı kompleksin M.Ö. 2.binin başına ait, dönemin yönetimi ile ilgili resmi bir yapı olabileceği düşünülmektedir. Bu yapı kompleksi M.Ö. 1.binin ilk yarısına Arkaik Dönem’e tarihlendirilen anıtsal yapı ve buna bağlı sur temellerinden dolayı tahrip olmuştur.

Tepenin doğu kesiminde ve eteklerinde yürütülen çalışmalar, Erken Tunç Çağı sonundan Geç Tunç Çağı sonuna kadar kesintisiz olarak bir liman yerleşmesinin olduğunu düşündürmektedir. Bu bölgedeki en eski dönem, M.Ö.3.binden 2.bine geçiş dönemini yansıtan uzun ev tipinde önemli bir yapı ile temsil edilmektedir. Kuzey kazı alanında yürütülen çalışmalarda, yüzeyin hemen altında Bizans Dönemi’ne ait daha çok depo niteliği taşıyan iki farklı yapı açığa çıkartılmıştır.

Panaztepe’nin güney kesimi Geç Tunç Çağı’nın yanı sıra Roma ve İslami Dönem’de de mezarlık olarak kullanılmış olması açısından önemlidir. Batı Anadolu’nun en ilginç ve büyük mezarlığını oluşturmaktadır. Geç Tunç Çağı’na tarihlenen mezarlık alanı Anadolu’da bilinen diğer örnekler arasında bilinen en büyük mezarlık olup, ünik mezarlık içi düzenlemesi ile dikkat çekmektedir. Mezarlığın iki ana çevreni vardır ve birbirlerinden bağımsız dönemlerde kullanıldığı kesin olarak saptanmıştır. Bunlardan ilki (I.Mezarlık Çevreni) tholos mezarların (yuvarlak planlı kısa bir dromosu olan sahte kubbeli oda mezar) yer aldığı ve ana evreleri M.Ö. 14.13.yüzyıllara tarihlendirilen çevrendir; burada tespit edilen mezarlardan çeşitli buluntular ele geçmiştir. Pişmiş toprak kaplar, Myken kapları; cam boncuklar; çeşitli malzemeden yapılmış zengin süs eşyaları, bronz silahlar; mühürler; silahları ile gömülen erkek bireyin kolunda insitu olarak bulunan bronz ”mühür bilezik” ele geçen buluntular arasında yer almaktadır. Güney Mezarlık Alanında saptanan II. Mezarlık Çevreninde ise mezarlık alanı bütünüyle taş bir platformla kapatılarak adeta mühürlenmiştir; platformun içerisinde farklı boyutlarda taş plakalardan yararlanılarak uygulanmış bir parselasyon dikkati çekmektedir. Mezarların belli bir düzenleme ile parsellerle birbirinden ayrılması ünik bir uygulamadır. Parseller arasında gezinti yolları ya da değişik amaca yönelik alanlar bırakılmıştır. Taş platforma bağlı olarak pithos, taş sanduka ve kompozit mezar tiplerine ait çeşitli örnekler açığa çıkartılmıştır. Bu mezarlardan ele geçirilen seramik eserler arasında altın ve gümüş kapları yansıtan pişmiş toprak kaplar yer almaktadır; ayrıca pithos mezarlardan iki skrabenin ele geçmiş olması Mısır ile olan yakın ilişkileri ortaya sermektedir.

Bugüne kadar yapılan kazı çalışmaları sonucunda elde edilen veriler Panaztepe’nin yalnızca Anadolu’daki diğer komşu kültürlerle değil, aynı zamanda Kıta Yunanistan, Girit, Ege Adaları, Mısır ve Doğu Akdeniz gibi çevre kültür bölgeleriyle de sağlam ilişkilere sahip olduğunu göstermektedir.